U potrazi za boljim životom: Sjever Crne Gore seli na jug

U potrazi za poslom i boljim uslovima života građani iz opština sa sjevera Crne Gore iseljavaju se sve više u Podgoricu i gradove na primorju. Prema podacima MONSTATA za poslednjih sedam mjeseci ove godine sjeverni region je napustilo gotovo 900 ljudi za koliko je više stanovnika u Podgorici - ili još preciznije četiri osobe dnevno. Postavlja se pitanja šta će biti dugoročne posljedice ovakvih unutrašnjih migracija stanovnika i da li postoji razlog za zabrinutost…

Oko dvije trećine prirodnih potencijala Crne Gore nalazi se na sjeveru zemlje, a taj region čini nešto više od polovine teritorije Crne Gore. Uprkos prirodnom bogatstvu iz opština sa sjevera višedecenijski trend migracija sjever-jug se nastavlja i posebno je intenzivan posljednih godina. Kao glavni razlog za iseljavanje gradjani navode nezaposlenost što potkrepljuju podaci Monstata. Tako je na kraju prosle godine sjeverni region imao je 37,1 odsto ukupnog broja nezaposlenih u Crnoj Gori. U prvih sedam mjeseci ove godine najviše stanovnika je otišlo iz Nikšića, Bijelog Polja i Pljevalja, a najviše ih se doselilo u Podgoricu, Budvu i Bar. Predsjednik Opštine Pljevlja Miloje Pupović potvrdio je da su nezaposlenost ali i loša ekološka situacija glavni razlozi za iseljavanje građana te opštine.

“Mi u Plevljima na to odavno upozoravamo. Kada se uz podatak o broju gradjana koji su se iselili, za prvih sedam mjeseci ove godine, analizira i činjenica da Pljevlja imaju negativan prirodni priraštaj to je onda veoma alarmantno, da ne kažem neku težu riječ. Naime, izmedju dva popisa od 2003. godine do 2011. g. u Pljevljima je manje od 5.000 do 6.000 stanovnika. Ne mogu da vam kažem tačnu brojku jer je Monstat koristio različite metodologije. U svakom slučaju ovdje je, u tom periodu od osam godina, manje od pet do šest hiljada ljudi koji su se iselili”, kaže predsjednik Opštine Pljevlja.

Najveći trend iseljavanja iz Nikšića

Da bi se na sje­ve­ru mo­glo do­bro ži­vje­ti svje­do­če i po­da­ci UNDP, pre­ma ko­ji­ma se u tom di­je­lu dr­ža­ve na­la­zi 100 od­sto hi­dro­po­ten­ci­ja­la Cr­ne Go­re, 71 % šu­me, po­zna­te ko­li­či­ne olo­va, cin­ka i uglje­na. Sjever, prema tim podacima, posjeduje i sve zna­čaj­ne po­ten­ci­ja­le za odr­ži­vi tu­ri­zam tokom cijele godine. Upr­kos prirodnom bo­gat­stvu vi­še od 60 od­sto lju­di lo­šeg imov­nog sta­nja su sta­nov­ni­ci iz sje­ver­nog re­gi­o­na. Zbog propadanja industrije i nemogućnosti da dodju do posla Nikšić, nekadašnji industrijski centar Crne Gore, bilježi najveći trend iseljavanja građana. Na pitanje RFE da li su ovi podaci razlog za zabrinutost u lokalnoj upravi - šefica kabineta predsjednika Opstine Nikšić Veselina Grbovića Slobodanka Roganović odgovara:

“Mi u lokalnoj upravi nijesmo imali prilike razmatrati te podatke ni uporediti ih sa podacima sa kojima mi raspolažemo. Mislim da se Monstatovi podaci razlikuju od onih sa kojima raspolaže lokalna uprava Nikšić ali će se vjerovatno u narednom periodu ti podaci detaljno analizirati”, kaže Roganović.

Nadležni u lokalnoj upravi čine sve da poboljšaju uslove za život građana Nikšića, kaže Roganović. “Radimo ono što je u nadležnosti lokalne uprave, a to su brojne aktivnosti koje su svakodnevne i uz čiju realizaciju očekujemo da će se poboljsati kvalitet života u našem gradu . Ali nam zato treba podrška i ostalih organa i državnih I medjunarodnih organizacija”.

Negativne posljedice odliva i priliva

Na pitanje, da li zbog ovakvih unutrasnjih migracija stanovništva postoji razlog za zabrinutost sociološkinja Branka Tanasijević odgovara: “Da, postoji jer u jednim gradovima imamo prenaseljenost koja dovodi do nemogućnosti zaposlenja gradjana, a na drugoj strani su ispražnjeni gradovi sa starim stanovništvom. U toj konstelaciji negativne posledice trpe i opštine koje imaju odliv stanovništva ali i one koje imaju priliv“.

“Negativan migracioni saldo jednog broja gradova i visoka koncetracija, odnosno, prenaseljenost drugih dovodi do mijenjanja tipoloških i ekološko-prostornih karakteristika i jednih i drugih. To se negativno odražava na kvalitet života i ukupni razvoj Crne Gore. Jedna od posljedica takvih migracionih tokova je i poremećaj u rodnoj , obrazovnoj i starosnoj strukturi stanovništva. Često se dešava da u potrazi za zaposlenjem iz manje razvijenih gradova odlazi najvitalniji dio populacije odnosno, radno sposobno stanovništvo među kojima je veliki broj mladih obrazovanih kadrova. Takođe, ranije su migraniti najčešće bili muškarci, a sada su žene te koje čak češće od muškaraca odlaze u gradove koji im pružaju bolje uslove života”, objašnjava sociološkinja BrankaTanasijević.

I dok stručnjaci upozoravaju da se mora sistemski prići rješavanju ovog problema Vlada je krajem juna, pored već postojeceg Zakona o rav­no­mjer­nom re­gi­o­nal­nom raz­vo­ju, usvojila Strategiju razvoja sjevera od 2014 - 2020. godine.

Medjutim, predsjednik Opštine Pljevlja Miloje Pupović napominje “da smo i do sada imali zakone ali”, kako kaže , “oni ostaju mrtvo slovo na papiru”. Pupović objašnjava:

“Opštine su bez nekih većih ovlašćenja. Ovdje je prilično sve centralizovano , sve važne odluke se donose na nivou države u Vladi, odnosno u ministarstvima. Mi na to ne možemo , nažalost, puno da utičemo. Zakone imamo ali ponavljam, oni se ne implementiraju I nema ravnomjernog regionalnog razvoja I to je jedan od razloga iseljavanja ljudi odavde”.